کارهای روز زمین مانده هلال احمر، پیش‌روی رئیس جدید ساختمان صلح

آذر ماه سال گذشته بود که پس از کشمکش‌های فراوان، در نهایت علی اصغر پیوندی رئیس سابق جمعیت هلال احمر کشور از سمت خود استعفا داد و پس از آن نیز خبر بازداشت وی به دلیل فساد مالی در این نهاد، رسانه‌ای شد.

هر چند که از حدود یک سال پیش از استعفای پیوندی، اخبار ضد و نقیضی پیرامون فساد مالی برخی مدیران هلال احمر از گوشه و کنار این سازمان به گوش می‌رسید و شماری از مدیران هلال احمر نیز به همین دلیل بازداشت شده بودند اما هیچکدام از این اخبار موفق به جدا کردن صندلی ریاست از پیوندی نشده بود.

به طوری که علیرغم وجود فشارهای رسانه‌ای متعدد پیرامون اختلاس‌های مالی در این سازمان و انتظار رسیدگی و ورود دولت به این ماجرا، پیوندی هیچ واکنش خاصی در این خصوص نشان نمی‌داد تا اینکه آذر ماه سال ۹۸ در نهایت تصمیم به خداحافظی با ساختمان صلح گرفت.

در ماه‌ها و حتی سال‌های پایانی حضور پیوندی در این سازمان، وجود حواشی فراوان برای رئیس جمعیت و دیگر مدیران، منجر به لطمه خوردن به فعالیت‌ها و رسالت‌های هلال احمر شده بود. به طوری که درگیری‌های پیاپی این نهاد دولتی با اخبار دستگیری مدیران و از سوی دیگر انتقادات نمایندگان مجلس و رسانه‌ها به رئیس سازمان، عامل ضعیف شدن عملکرد هلال احمر شد.

اما پس از کناره‌گیری پیوندی از ریاست این نهاد، بلاتکلیفی هلال احمر و بی توجهی برای انتخاب رئیس سازمان وضع هلال را وخیم‌تر از پیش کرد و مهم‌ترین نهاد امدادی و کمک رسانی کشور نزدیک به ۳ ماه بدون حضور رئیس اداره می‌شد.

این در حالی است که در زمان خالی بودن صندلی ریاست جمعیت هلال احمر، کشور با چندین بحران و سانحه طبیعی ازجمله سیل سیستان و بلوچستان، خوزستان و زمین‌لرزه آذربایجان شرقی روبرو شد و خالی بودن جای مدیر در نخستین سازمان امدادی کشور بیش از هر زمان دیگری به چشم آمد.

در نهایت و پس از انتقادات فراوان، رئیس جمهور در روزهای پایانی سال ۹۸، اقدام به سر و سامان دادن به هلال احمر کرد و کریم همتی را به عنوان رئیس جدید این سازمان منصوب کرد.

اما اینکه در طول چند ماه گذشته و در جریان همه فراز و نشیب‌های هلال احمر، تا چه میزان وظایف و عملکردهای این نهاد دچار آسیب شده و افت کرده است نیز جای بررسی دارد.

نیاز هلال احمر به ارتقا سطح عملیات‌های امداد و نجات

با توجه به اساسنامه جمعیت هلال احمر، یکی از اصلی ترین وظایف این نهاد ارائه خدمات امدادی در حوادث و سوانح طبیعی است. این در حالی است که با وجود وقوع سیل در استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان در دی‌ماه سال ۹۸، ضعف هلال احمر در امدادرسانی بیش از هر زمان دیگری به چشم آمد.

هرچند که از روزهای ابتدایی وقوع سیل، نیروهای مسلح و امدادی در منطقه حاضر شدند و به امدادرسانی پرداختند اما مشکل کندی امدادرسانی در جای دیگری بود.

سطح حادثه و جریان آب به قدری بود که برای نجات مردم از سیلاب تنها نیاز به بالگرد بود اما کمبود تجهیزات امدادرسانی و نبود مدیریتی جامع، روند کمک رسانی را کند و مردم را با مشکلات فراوانی مواجه کرد؛ به طوری که در برخی مناطق مردم برای رهایی از سیل به بالای درختان پناه برده بودند. رسیدگی دیرهنگام به مردم سیل زده به جایی رسید که حتی صدای بسیاری از مردم در فضای مجازی را هم در آورد و همگی خواستار توجه جدی هلال احمر به هموطنان این منطقه شدند.

به طوری که در جریان سیل سیستان و بلوچستان، عباسعلی ارجمندی مدیرکل مدیریت بحران استانداری این استان، با تاکید بر لزوم تجهیز پایگاه‌های امداد و نجات، گفته بود: مطمئناً مراکز مدیریت بحران را در همه حوزه‌های مختلف به‌طور جداگانه می‌خواهیم. ایجاد پایگاه‌های مدیریتی بحران در چهار نقطه از استان سیستان و بلوچستان ازجمله پیشنهاداتی است که ما در این خصوص ارائه کرده‌ایم و در حال حاضر این پایگاه‌ها وجود ندارند و تمامی امکانات امدادی از مرکز استان به دیگر نقاط ارسال می‌شوند.

مغفول ماندن به‌روزرسانی تجهیزات امدادی

در حقیقت مهم‌ترین نهاد امدادی کشور در آخرین آزمون‌های خود در سال ۹۸ نتوانست به خوبی عمل کند و علت آن نیز نبود مدیریتی جامع برای مهار بحران، سر و سامان دادن به ابعاد امدادرسانی و در نهایت کمبود تجهیزات امدادی بود.

کمبود تجهیزات امدادی پیش‌تر نیز به مانعی برای مدیریت بحران‌ها تبدیل‌شده بود و به نظر می‌رسد که در دوره جدید مدیریت این سازمان، تأمین تجهیزات استاندارد و کافی برای عملیات‌های امداد و نجات نیاز به رسیدگی جدی و برنامه ریزی مدونی دارد.

کریم همتی رئیس کنونی جمعیت هلال احمر نیز چندی پیش و در جلسه معارفه خود ضمن تاکید بر لزوم به‌روزرسانی تجهیزات لجستیکی و امدادی هلال احمر گفت: جمعیت هلال احمر از توان لجستیکی و پرسنل قوی برخوردار است و برای به‌روزرسانی این توان لجستیکی از دکتر جهانگیری و دکتر نوبخت می‌خواهیم تا کمک کنند و اعتبارات لازم را در اختیار هلال احمر بگذارند. بخشی از سرمایه هلال احمر در حوادثی که پشت سر هم در ایران اتفاق افتاده هزینه و مستهلک شده و لازم است تا جایگزین شوند و نیاز به حمایت دولت در این زمینه است.

کمبود آموزش‌های همگانی، مانعی برای مدیریت بحران

یکی دیگر از وظایف جمعیت هلال احمر اقدام برای مقابله با حوادث و بحران‌ها از طریق آموزش عمومی برای مردم و پرورش کادر امدادی و نیروهای انسانی است. در اغلب سوانح اخیر نبود آموزش‌های کافی برای مردم یکی از اصلی‌ترین علل افزایش سطح بحران بوده است. این در حالی است که آگاهی عمومی از بحران‌ها می‌تواند به مدیریت هرچه بهتر سوانح و عملکرد نیروهای امدادی کمک به سزایی کند.

پیش‌تر نیز مرتضی سلیمی رئیس سازمان امداد و نجات کشور در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که یکی از خلاءهای مدیریت بحران، نبود آموزش‌های کافی برای مردم و عدم اطلاع دستگاه‌ها از منابع و امکانات استان‌ها است، و برای رفع این خلأ چه اقداماتی باید انجام شود، گفته بود: بر اساس آنچه در قانون آمده، موضوع آموزش همگانی برعهده جمعیت هلال‌احمر است. برای همین، اداره کل آموزش عمومی، پایه و همگانی در معاونت آموزش، پژوهش و فناوری هلال‌احمر تشکیل‌شده است. همانطور که می‌دانید، هلال‌احمر از مدت‌ها قبل با انتشار فایل‌های متنی، اسلایدها و کلیپ‌های آموزشی در زمینه‌ی پیشگیری از کرونا قدم برداشته است

وی ابراز داشت: این آموزش‌ها باعث می‌شود که مردم تاب‌آوری بیش‌تری داشته باشند. ضرورت این امر، شناخت از فرآیند امدادرسانی است. در چنین شرایطی، منابع بهتر و مناسب‌تر مدیریت می‌شود. باید گفت که همکاری چندجانبه ارگان‌ها و سازمان‌های همکار در مدیریت بحران با یک ادبیات‌واحد زمینه‌ساز ارائه آموزش‌های لازم به مردم است که درنهایت منجر به خدمات مؤثرتر در بحران‌ها می‌شود.

با وجود اقدامات انجام‌شده برای آموزش همگانی در بحران‌ها از سوی هلال احمر اما عکس‌العمل مردم مناطق در هنگام وقوع سوانح طبیعی، حکایت از عدم کافی بودن این آموزش‌ها می‌دهد. در همین راستا یکی از اصلی ترین برنامه‌های هلال احمر در دور جدید می‌تواند در نظر گرفتن ساز و کاری جدید برای آموزش عمومی برای مردم و به ویژه نیروهای امدادی باشد.

آیا سازمان جوانان رنگ ثبات را خواهد دید؟

اداره امور جوانان، گسترش مشارکت آنها در تصمیم گیری ها و آموزش این قشر برای انجام خدمات امدادی و عام المنفعه نیز یکی از وظایف جمعیت هلال احمر است.

در حال حاضر قریب به ۲ میلیون داوطلب و جوان عضو این نهاد بوده و در امور مختلف اقدام به فعالیت داوطلبانه می‌کنند هرچند که این رقم در عمل حقیقی نیست و در هنگام بحران‌ها و سوانح تعداد کم‌تری از داوطلبان مشارکت دارند. سازمان جوانان هلال احمر نیز به عنوان بخش اصلی متولی رسیدگی به جذب و استفاده از ظرفیت قشر جوان محسوب می‌شود اما این سازمان طی دو سال گذشته با تغییر و تحولات فراوانی روبرو بوده است.

از اردیبهشت سال ۹۷ تاکنون، صندلی ریاست سازمان جوانان ۵ مدیر مختلف را به خود دیده است. ۳ ماه پس از حضور شهاب صابون چی در این سازمان، علی گنج کریمی به عنوان سرپرست سازمان جوانان جای او را گرفت و پس از آن به فاصله کوتاهی رضا بامداد اصل سرپرست جدید این سازمان شد. چندی بعد نیز در بحرانی‌ترین زمان کشور و همزمان با وقوع سیل در استان‌های جنوب شرقی کشور و نبود رئیس جمعیت، بامداد اصل توسط محمودرضا پیروی دبیرکل جمعیت هلال احمر به صورت ناگهانی برکنار شد.

با برکناری بامداد اصل، علی حیدری نجات برای مدت کوتاهی سرپرستی این سازمان را بر عهده گرفت و حال طی چند روز گذشته، رئیس جمعیت هلال احمر محمد گل‌فشان را به عنوان رئیس جدید سازمان جوانان منصوب کرد.

در طول دو سال گذشته، رفت و آمد ۵ مدیر و سرپرست به این سازمان فرصت انجام هرگونه اقدام مؤثر و برنامه‌ای جامع را از سازمان جوانان هلال احمر گرفته است. در همین راستا تربیت و آموزش نسل جوان و استفاده از ظرفیت این آنها برای امور امدادی و داوطلبانه نتوانسته به قدر کافی عملی شود و عملاً عملکرد این سازمان بسیار ضعیف‌تر از حد کافی و مطلوب است.

همتی نیز طی روزهای گذشته و در مراسم معارفه رئیس جدید سازمان جوانان، بر لزوم تلاش برای جذب حداکثری جوانان به هلال احمر تاکید کرد و گفت: جمعیت هلال احمر همواره در حوزه جوانان با برگزاری اردوهای مختلف، برنامه‌های ورزشی، جذب جوانان در حوزه‌های دانشجویی و دانش‌آموزی، پویایی بسیاری داشت. اما مشکلات اقتصادی و معیشتی که در سطح جامعه به وجود آمد، این بخش را کمرنگ کرد. همه کسانی که به هلال احمر علاقه دارند نباید پیشرفت و توسعه فعالیت‌های حوزه جوانان را محدود کنند چرا که اینجا دروازه ورود به جمعیت هلال احمر است. اگر مراسمی در این حوزه برگزار می‌شود باید همه حواشی آن با توجه به هنجارهای جامعه سنجیده شود تا پیشرفت در این حوزه تداوم بیشتری پیدا کند.

وی تاکید کرد: دکتر گل‌فشان و همکارانش باید با ایجاد تعامل اثربخش با بخش فرهنگی نمایندگی ولی فقیه، بخش فرهنگی دانشگاه‌ها و وزارت آموزش و پرورش و نیز با طرحی جذاب‌تر مراسم، اردوهای فرهنگی و به ویژه‌برنامه‌های آموزشی حوزه جوانان، زمینه را برای جذب حداکثری جوانان علاقمند و توانمند به جمعیت فراهم کنند.

فرصت کوتاه همتی برای پاکسازی هلال احمر از مدیران پر حاشیه

در کنار تمام عزل و نصب‌های اخیر هلال احمر، طی روزهای گذشته محمودرضا پیروی دبیرکل جمعیت از سمت خود استعفا و روز گذشته نیز همتی از پذیرش استعفای پیروی خبر داد. با این شرایط در کنار تمامی امور و وظایف تضعیف شده هلال، مسئله انتخاب دبیرکل جدید نیز بر دوش همتی قرار گرفته است.

همتی در گفتگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که دبیرکل جدید چه زمانی انتخاب خواهد شد، گفت: به زودی اقدام به انتخاب دبیرکل خواهیم کرد اما در حال حاضر زمان دقیق انتخاب و اعلام گزینه جدید برای این سمت مشخص نیست اما این انتخاب به زودی انجام خواهد شد.

با توجه به وجود برخی مدیران متخلف و بازداشت شده در هلال احمر در دوره ریاست پیوندی، انتظار می‌رود تا رئیس جدید بر انتخاب مدیرانی درست‌کار و به دور از حواشی اهتمام ورزد. پاکسازی این مجموعه از افراد دارای شائبه و جایگزینی آنها با مدیرانی که توانایی حفاظت از امانت مردم را دارند، ابتدایی‌ترین انتظاری است که از همتی می‌توان داشت.

طی دو سال گذشته وجود حواشی و مشکلات فراوان در جمعیت هلال احمر به عاملی برای به حاشیه رفتن شماری از وظایف این سازمان تبدیل شده بود و حال با روی کار آمدن رئیس جدید و آغاز دور تازه هلال احمر به مدت ۴ سال، انتظار می‌رود تا شاهد کاهش حاشیه‌های مدیریتی این سازمان، پاکسازی این نهاد از فسادهای مالی و تقویت دوباره عملکرد آن باشیم تا بار دیگر اعتماد عمومی مردم نیز به جمعیت هلال احمر جلب شود.

از سوی دیگر با توجه به باقی ماندن تنها یک سال از عمر دولت دوازدهم، لازم است تا همتی برای ایجاد تحول در جمعیت هلال احمر هر چه سریع‌تر برنامه ریزی و اقدام کند.