فرصتی برای رفع یک تهدید زیست محیطی/ تکیه بر توان زنان روستایی برای «بازیافت زباله»

جیب نیوز-در کشور ایران روزانه حدود ۵۰ هزار تن زباله تولید می‌شود که تنها کمتر از ۷ درصـد از آن بازیافت می‌شود. وضعیت دفع پسماندها در ایران نشان می‌دهد که تاکنون در کشور ما به امر بازیافت توجه خاصی نشده و بیشتر، دفن زباله در زمین مـورد توجه بوده است. با توجه به اینکه مردم، تحویل دهنده پسماند بـرای بازیافت هستند، اساسی‌ترین نقش را نیز در بازیافت پسماند به عهده دارند؛ به نحوی که موفقیت در اجرای بازیافت، تا حدود زیادی به عملکـرد مـردم بستگی دارد. برای رسیدن بـه ایـن هـدف مـهـم، لازم است فرهنگ سازی، آموزش و برنامه ریزی لازم در سطوح کوتاه مدت و بلندمدت برای اقشار مختلـف مـردم بـه ویژه زنان و کودکان انجام شود.

به گزارش ایسنا، بنا بر نظرات متخصصان، زنان با رفتارهای زیست محیطی، بیشتر درگیر هستند و به دلیل قرار گرفتن در کانون خانواده، نقش کارآمدی در مصرف بهینه و حفظ محیط زیست دارند. زنان باید از انواع پسماندها و اهمیت بازیافت آن ها آگاهی داشته باشند و تجهیزات مورد نیاز برای بازیافت را نیز در اختیار داشته باشند. از سویی، اگر مردم و به ویژه زنان خانه دار اصـول جداسازی پسماندها را ندانند، می‌توانند آسیب‌های جدی را برای تحویل گیرندگان پسماند و حتی محیط زیست به وجود آورند. بنابراین، آموزش زنان به طور فزاینده ای بـه عنـوان یک ابزار در مدیریت زیست محیطی مطرح است. در این میان نقش زنان روستایی با توجه به وجود چالش‌های زیست محیطی و ارتباط نزدیکی که با طبیعت و محیط زیست دارند، اهمیت زیادی دارد.

در تحقیقی دانشگاهی که در همین زمینه انجام شده است، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تأثیر مداخله آموزشی را بر بالارفتن میزان آگاهی، نگرش و عملکرد زنان خانه‌دار روستایی در زمینه بازیافت زباله بررسی نموده اند.

در این مطالعه توصیفی، ۶۰ زن خانه‌دار روستایی به دو دسته آزمون و شاهد تقسیم شدند. برای گروه آزمون، آموزش‌های مرتبط با بازیافت شامل سه جلسه ۴۰ دقیقه‌ای حضوری و یک ساعت آموزش مجازی ارائه شد و سپس با استفاده از پرسش‌نامه استاندارد موسوم به KAP، وضعیت آن ها با گروه شاهد مقایسه شد.

نتایج بررسی های این پژوهش نشان داد که انجام دوره آموزشی فوق، باعث بهبود قابل توجه درک، آگاهی و عملکرد زنان خانه‌دار روستایی در زمینه بازیافت زباله می شود. لذا با فراگیر نمودن آموزش‌ها ضمن همکاری و هماهنگی با شورا و دهیاری روستاها در جهت توسعه بازیافت در مناطق روستایی، می‌توان نتایج خوبی به دست آورد.

در این باره، امیرحسین نافذ، استادیار و پزوهشگر گروه مهندسی بهداشت محیط و پژوهشکده پیشگیری اولیه از بیماری‌های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همکارانش می گویند: «پس از اجرای برنامه آموزشی، افزایش قابل توجهی در دانش، تغییر نگرش و اصلاح عملکرد در زمینه بازیافت در بین زنان خانه دار روستایی مشاهده گردید. ایـن موفقیت را می‌توان به انتخاب زنان خانه دار روستایی به عنوان جمعیـت هـدف مناسب نسبت داد، چرا که زنان خانه دار بیشتر با مباحث مدیریت پسماند بازیافت در منزل مواجهه دارند».

آن ها می افزایند: «بر این اساس، با برنامه ریزی جامع و آموزش مستمر برای گروه‌های مختلف جامعه به ویژه زنان خانه دار، می‌توان نتایج مطلوبی در بهبود عملکرد آنان در زمینه بازیافت به دست آورد که این امر، کمک زیادی به حفظ محیط زیست و سلامت جامعه خواهد نمود».

در این تحقیق پیشنهاد شده است مطالعات بیشتری که اجرای برنامه‌های آموزشی مبتنی بر نیاز را در نظر می‌گیرند، با تمرکز بیشتر بر روی زنان، انجـام گردد و دهیاری‌ها، زنان خانه دار را به منظور ارتقای آگاهی و نگرش در مـورد بازیافت پسماند در اولویت قرار دهند.

به گفته نافذ و همکارانش، «همچنین، با توجه به یافته‌های پژوهش، می‌توان پیشنهاد کرد که تصمیم گیرندگان در طراحی و اجرای پروژه‌های بازیافت برای زنان خانه دار روستایی، بهتر است از تبلیغات برای توضیح نحوه دسترسی آنـان بـه مراکز بازیافت و نحوه جداسازی، ذخیره و نگهداری مواد بازیافتی استفاده نمایند».

گفتنی است، این یافته های علمی پژوهشی را مجله «تحقیقات نظام سلامت» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اصفهان در قالب یک مقاله دانشگاهی منتشر نموده است.