لزوم مدیریت آب و اصلاح سبک کشت به جای سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر

به گزارش ایسنا، به دلیل چهار سال خشکسالی پیاپی، تغییرات اقلیمی و کم‌بارشی در تمام نقاط جهان از جمله ایران، حفظ منابع آبی ارزش بسیار بالایی دارد، بنابراین در این راستا کشت فراسرزمینی می‌تواند به عنوان یک فرصت زمینه‌ای را برای حفظ منابع آبی کشور و رونق کشاورزی در خارج از مرزهای کشور در راستای ایجاد امنیت غذایی را فراهم کند و به این شیوه کشورهایی همچون ایران که از محدودیت منابع داخلی (آب و زمین) رنج می‌برند می‌توانند با اجاره اراضی در سایر کشورها، اقدام به تولید و تامین مایحتاج خود کنند.

در همین زمینه  بهمن زارع – کارشناس ارشد کشاورزی و کارآفرین در این حوزه – عنوان کرد  که با کشت فراسرزمینی ما نیز می‌توانیم در مزارع خود، محصولاتی را کشت کنیم که کم‌آب‌بر هستند و با صرف آب کمتر، ارزآوری و درآمد بیشتری برای ما دارند و به این شیوه هم با کشت فراسرزمینی آب مجازی وارد کشور ما می‌شود و در داخل کشور نیز می‌توانیم از سرمایه‌های اقتصادی و معنوی همچون آب محافظت کنیم اما کارشناسان دیگری نیز هستند که بر تقویت کشاورزی در داخل کشور و آموزش کشاورزان به کشت گلخانه‌ای و افزایش عملکرد محصولات در کشور خودمان با شیوه آبیاری نوین تاکید دارند.

چرا کشاورزی فراسرزمینی مورد توجه واقع شد؟

علی شورورزی- فعال حوزه کشاورزی- نیز در گفت‌وگو با ایسنا، درباره کشت فراسرزمینی اظهار کرد: به دلیل مشکلاتی همچون کم‌آبی و تامین محصولاتی همچون گیاهان روغنی، خوراک دام، ذرت و … دغدغه انجام کشت فراسرزمینی به وجود آمد که در این راستا میان شرکت‌های خصوصی، وزارت کشاورزی و وزارت خارجه هماهنگی‌هایی ایجاد می‌شود تا خارج از مرزهای کشور زمین‌هایی را اجاره کنند و با استفاده از تسهیلات دولتی در این مناطق تولید محصول انجام و سپس محصول نهایی به کشور وارد شود و در این زمینه آیین‌نامه‌ای نیز تدوین شد.

وی تصریح کرد: اما مشکل اصلی این است که مسئله کشت فراسرزمینی دولتی زده شد. به این معنا که دولتی‌ها به جای ایفای نقش حاکمیتی، در بحث تخصیص ارز ایفای نقش کردند و این مسئله نیز دولتی شد و ورود بخش خصوصی را به همراه نداشت. از طرفی دیگر نیز سیاست‌ و تعاملات کشورهایی همچون برزیل و … که برای کشت فراسرزمینی به آن‌ها مراجعه می‌شد مدام تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا و کشورهای اروپایی قرار می‌گرفت.

این کارشناس کشاورزی ضمن بیان اینکه در بسیاری از مواقع حتی کشاورزی فراسرزمینی در برخی کشورها انجام شده اما چون واردات آن‌ها صرفه اقتصادی نداشته محصولات را همانجا فروخته‌اند و به کشور وارد نشده است گفت: این نظر کارشناسی من است ولی قبل از معطوف شدن به مسئله کشت فراسرزمینی باید منابعی را که در اختیار داریم مدیریت کنیم. سیستم آبیاری ما هنوز مناسب و علمی نیست چراکه در حال حاضر ۷۰ درصد آبیاری ما به شکل سنتی و غرقابی است. جهادکشاورزی و دولت بهتر است به جای سرمایه‌گذاری‌های هنگفت برای کشاورزی فراسرزمینی در بحث مدیریت منابع آب، برنامه‌ریزی برای کشاورزی و اصلاح شیوه کشت و آبیاری ورود کنند.

لزوم برنامه‌ریزی برای کشاورزی مناسب هر منطقه

وی تاکید کرد: باید برای کشاورزی مناطق مختلف کشور، متناسب با همان منطقه برنامه‌ریزی شود. ما باید ابتدا مسائل مرتبط با کشاورزی را در کشور خودمان بررسی، نقاط کور و مسائلی همچون الگوی کشت را بررسی و اصلاح کنیم چراکه با تغییرات جزئی و اصولی می‌توانیم بهره‌برداری و عملکرد محصولات کشاورزی حتی محصولاتی همچون دانه‌های روغنی و ذرت را که به کشور وارد می‌شوند را تا چهار برابر افزایش دهیم.

شورورزی ادامه داد: خوشبختانه در ایران شرایط اقلیمی بسیار متفاوتی وجود دارد به طور مثال در حال حاضر در خراسان گوجه کشت می‌شود و این درحالیست که در کرمان دیگر زمان کاشت گوجه و هندوانه به پایان رسیده است و با تمام شدن فصل کاشت گوجه و هندوانه در خراسان، کشت این محصولات در بوشهر آغاز می‌شود.

وی با اشاره به چهارفصل بودن ایران، افزود: اگر جهادکشاورزی در میزان کشت، خرید تضمینی، صنایع تبدیلی و … برنامه‌ریزی داشته باشد، می‌تواند در مناطق مختلف کشور با دسته‌بندی مناسبی کشت محصول انجام دهد.

این کارشناس کشاورزی ضمن تاکید بر اینکه ۹۷ درصد آب شیرین کشور برای کشاورزی مصرف می‌شود گفت: اگر سیستم‌های آبیاری تحت فشار را اجرا کنیم(آبیاری تحت‌فشار در حقیقت سیستمی است که در آن آب با فشار بیشتر از یک اتمسفر در داخل لوله و اتصالات تعبیه شده در داخل زمین به جریان درآمده و جابه جا و به شیوه قطره‌ای و بارانی آب را به نقاط مختلف زمین انتقال می‌دهد) مصرف ۹۷ درصدی آب‌های شیرین برای کشاورزی به ۵۰ درصد کاهش می‌یابد.

وی ادامه داد: کشت‌های گلخانه‌ای امروزه بسیار زیاد رواج یافته‌اند و به دلیل اینکه شیوه مناسبی هستند، باید تسهیلات دهیم تا این موضوع گسترش یابد چراکه به‌طور مثال در هر هکتار کشاورزی با آبیاری غرقابی ۲۲ تا ۲۵ تن بر هکتار می‌توان محصول برداشت کرد اما از هر ۱۰۰۰ متر گلخانه با یک دهم مصرف آب در زمین می‌توانیم، بیش از ۳۰ تن محصول برداشت کنیم بنابراین اگر در مسئله کشت فراسرزمینی دغدغه منابع آب و شور شدن اراضی و تولید مطرح است باید دراین زمینه‌ها سرمایه‌گذاری کنیم که در این راستا نیز باید چارچوب مدیریت و معضلات کشاورزی حل شود و اگر پاسخگوی نیاز کشور نبود به فکر کشاورزی فراسرزمینی باشیم.

شورورزی با تاکید بر نقش روابط میان کشورها در کشت فراسرزمینی گفت: در کشاورزی فراسرزمینی باید روابط سیاسی میان کشورها را بررسی کنیم چراکه بر مسئله نقل و انتقال تاثیرگذار است و باید بررسی کنیم که روابط سیاسی تا کجا ادامه خواهد داشت؟ اگر در کشوری محصولی داشته باشیم و روابط ما تحت تاثیر سیاست‌های تحریمی آمریکا قرار گیرد تکلیف محصولاتمان چه می‌شود؟

تسهیلات کشاورزی به دست کسی که باید نمی‌رسد!

وی درباره عدم تخصیص تسهیلات برای کشاورزی و کشت فراسرزمینی اظهار کرد: مسئله بسیار مهمی که وجود دارد اتفاقا این است که تخصیص تسهیلات بدون حساب و کتاب بوده و این تسهیلات متاسفانه در ۷۰ درصد مواقع به شخصی که باید نرسیده و آن را کسی گرفته که مدارک و ارتباطات بیشتری داشته. کشاورز که نمی‌تواند به خارج از کشور رفته و در آن‌جا کشاورزی انجام دهد! این شرکت‌های خصوصی هستند که  برای کشت فراسرزمینی به  کشورهای دیگر رفته و هیچ تخصصی در کشاورزی نیز ندارند.

این فعال حوزه کشاورزی ادامه داد: بر اساس آمار موجود ما ۴۲۰ هزار هکتار کشت فراسرزمینی داشتیم که فقط ۲۴۰ هزار هکتار را قرارداد بستند و تنها توانستند ۱۲۰ هزار هکتار را وارد کنند که بسیار مقدار کوچکی است و به اندازه نصف مشهد هم نیست.

توسعه کشت گلخانه‌ای؛ راهکاری مناسب در بحران کم‌آبی

وی در پایان با تاکید بر سرمایه‌گذاری در زمینه کشت گلخانه‌ای با توجه به کمبود منابع آبی درکشور اظهار کرد: کشاورزان را نمی‌توان از کشاورزی بازداشت اما می‌توان به آن‌ها کشاورزی کم‌آب‌بر را آموزش داد. به طور مثال با توجه به نیاز کشور برای حفظ امنیت غذایی می‌توان گیاهان دارویی و گیاهان روغنی همچون کلزا و زیره سبز که گیاهان کم‌آب‌بری هستند را کشت کنیم و وزارت جهات کشاورزی نیز در راستای آموزش این مسئله باید گام بردارد.