بنزین و دغدغه ۲۰ ساله اصلاح الگوی مصرف
مقام معظم رهبری بیش از ۲۰ سال بر ضرورت اصلاح الگوی مصرف تأکید داشته‌اند، اما یکی از بخش‌های مهم و مغفول مانده در بحث اصلاح الگوی مصرف، نوع مصرف بنزین در کشور است.
به گزارش مشرق، پرهیز از اسراف؛ کسانی که اهل اسرافند بدانند، این اسراف و زیاده‌روی و ریخت‌وپاش که در اسلام این‌همه مذّمت شده است، سرنوشت اقتصاد ملّی را تعیین میکند
مجموعه‌ی مسئولین کشور بایستی در شئون مجموعه‌ی تحت مدیریت خودشان به این توجه کنند: اسراف نباشد؛ الگوی مصرف، یک الگوی حقیقتاً عاقلانه، مدبرانه، اسلامی باشد. ما به مردم نمیگوییم که ریاضت بکشند؛ این‌جور گاهی بعضی القا میکنند. بعد از آنکه سیاستهای اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد، هنوز مرکب آن خشک نشده، یک عده‌ای شروع کردند که “اینها دارند مردم را به ریاضت دعوت میکنند”؛ نه، به‌هیچ‌وجه این‌جور نیست، بلکه بعکس است؛ ما معتقدیم که اگر این سیاستها اعمال بشود، وضع مردم بهتر خواهد شد، طبقات ضعیف گشایش پیدا خواهند کرد. در کشوری که تورم در حد مطلوب باشد، اشتغال در حد مطلوب باشد، آنجا عموم مردم در راحتی و آسایش و رفاه زندگی خواهند کرد. ما به‌هیچ‌وجه به مردم نمیگوییم ریاضت [بکشند] ما میگوییم ریخت‌وپاش نباشد؛ مصرف کردن یک حرف است، بد مصرف کردن یک حرف دیگر است…”۲
یکی از کارهای واجبی که باید انجام بدهد، این است که اسراف و زیاده‌روی و زیاد مصرف کردن و مانند اینها را کنار بگذارد. البتّه مصادیق زیادی دارد، بنده هم زیاد در این زمینه‌ها صحبت کرده‌ام و دیگر نمیخواهم همان حرفها را تکرار کنم. در زمینه‌ی آب، در زمینه‌ی نان، در زمینه‌ی غذا، در زمینه‌ی انواع و اقسام مصارفِ ما، اسراف و زیاده‌روی و بی‌مورد مصرف کردن و بد مصرف کردن و مانند اینها زیاد داریم؛ اینها را باید مراقبت کنیم. خیلی از این کارها کار دولت نیست، کار شخص ماها است؛ خودمان، در داخل خانواده‌ی خودمان، در داخل زندگی خودمان. این پیروی از امیرالمؤمنین است…”۳
این سخنان، تنها بخشی از تأکیدات مستمر مقام معظم رهبری طی سالهای اخیر در خصوص لزوم جلوگیری از اسراف و اصلاح الگوی مصرف است. این دغدغه رهبر معظم انقلاب از بیش از ۲۰ سال پیش وجود داشت و چه بسا در آن زمان ایشان با آینده‌نگری، نتایج مصرف اسراف‌گونه این روزها را پیش‌بینی کرده بودند.
وجهه دیگری از تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص لزوم اصلاح الگوی مصرف را می توان در پیام‌های نوروزی ایشان و همچنین نامگذاری سالهای شمسی مشاهده کرد.
سال ۱۳۷۳: تأکید بر «صرفه‌جویی»
سال ۱۳۷۵: تأکید بر «ضرورت پرهیز از اسراف و حفظ ثروت و منابع عمومی کشور»
سال ۱۳۷۷: تأکید بر «صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف، قناعت و پایداری بر مواضع اسلامی و انقلابی»
سال ۱۳۸۸: حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف.
یکی از مصادیق اسراف و نبود الگوی درست مصرف، مسئله بنزین است. طبق آخرین اعلام رسمی دولت، مصرف بنزین در ایران ۹۱ میلیون لیتر در روز است. همچنین طبق آخرین اعلام رسمی جمعیت کشور، ایران در حال حاضر حدود ۸۱ میلیون نفر جمعیت دارد.
به عبارتی در هر شبانه روز به ازای هر نفر، ۱.۱۲ لیتر بنزین در ایران مصرف می شود. یعنی یک خانواده چهار نفره حتی اگه خودروی شخصی نداشته باشند، در یک شبانه روز سهمی ۴.۵ لیتری در مصرف بنزین کشور دارند.
در کشور پرجمعیت چین با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد و ۳۸۶ میلیون نفر (آمار سال ۲۰۱۷) حدود ۴۶۸ میلیون لیتر بنزین در روز مصرف می شود. به عبارتی در هر شبانه روز به ازای هر نفر، ۰.۳۴ لیتر بنزین در چین مصرف می شود.
در کشور ترکیه با جمعیتی بالغ بر ۸۰ میلیون نفر، روزانه ۸ میلیون و ۲۶۸ هزار لیتر بنزین مصرف می شود. به عبارتی در هر شبانه روز به ازای هر نفر، ۰.۱ لیتر بنزین در ترکیه مصرف می شود.
مقایسه مصرف بنزین در ایران و ترکیه از این نظر مقایسه ای جالب است که تعداد جمعیت دو کشور و تعداد خودروهای سبک دو کشور، تقریبا یکسان است. اما در ایران به ازای هر نفر، ۱۰ برابر هر ترکیه ای و ۳ برابر هر چینی بنزین مصرف می شود.
طبق اعلام دولت در نیمه مهرماه سال جاری “در هر روز ۹۱ میلیون لیتر بنزین در ایران مصرف می‌شود، یعنی ایرانی‌ها در هر ساعت ۳ میلیون و ۷۹۰ هزار لیتر بنزین مصرف میکنند که این رقم تقریباً ۶ برابر میانگین مصرف بنزین در جهان است.”
از دلایل پرمصرفی مردم ایران در بحث بنزین، عدم توسعه‌یافتگی مناسب و کافی ناوگان حمل و نقل عمومی شهری و بین شهری و همچنین توزیع یارانه‌ای این نوع فرآورده نفتی در قالب ساختاری است که هر کس بیشتر مصرف کند، از یارانه دولتی بیشتری برخوردار می شود.
اما نکته مهمی که باید در این خصوص مطرح کرد اینکه، این روزها افزایش بی رویه مصرف بنزین تا حد زیادی به برخی اقدامات دولت از جمله حذف عملی کارت سوخت مربوط است که به تشدید قاچاق سوخت دامن زده و احیای مصرف کارت سوخت شخصی تا حد زیادی می تواند مصرف بنزین را کنترل کند.
