بزرگترین نقاط قوت و ضعف هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird؛ پرنده سیاه آمریکایی

جیب نیوز- یکی از معروف‌ترین و خاص‌ترین هواپیماهای نظامی آمریکا SR-71 Blackbird نام دارد که تنها ۳۲ فروند از آن ساخته شد. فرآیند توسعه اس آر ۷۱ در اوایل دهه ۱۹۶۰ آغاز شد و دو سال بعد اولین پرواز خود را تجربه کرد. همچنین در سال ۱۹۶۶ اولین فروند SR-71 به‌خدمت ارتش آمریکا درآمد.

نگاهی به توانایی‌ها و محدودیت‌های هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird

به گزارش گجت نیوز، این هواپیما شناسایی قادر بود به سرعت بیش از ۳.۲ ماخ دست یابد و از این نظر سریع‌ ترین هواپیما سرنشین‌دار جهان لقب گیرد. البته North Amercian X-15 می‌توانست به سرعت ۶ ماخ دست یابد که تقریبا دو برابر پرنده سیاه بود؛ اما چون نمی‌توانست مستقیم از روی باند پرواز کند، در میان هواپیماهای استاندارد قرار نمی‌گیرد. ایکس ۱۵ می‌بایست توسط هواپیمای دیگری به ارتفاع رفته و سپس به‌پرواز درآید.

این هواپیما فراصوت در طول دوران خدمت خود شهرتی افسانه‌ای پیدا کرده بود و هیچ رهگیر دشمن نمی‌توانست حتی به آن نزدیک شود. هرچند SR-71 Blackbird نیز نقاط قوت و ضعف خاص خود را داشت.

ارتش آمریکا در سال ۱۹۸۹ بازنشستگی زودهنگام این هواپیما شناسایی را به دلایل سیاسی اعلام کرد. البته آنها به‌صورت موقت بلک‌برد را در سال ۱۹۹۸ وارد خدمت کردند؛ اما بازنشستگی نهایی آن چندان طول نکشید. نیروی هوایی آمریکا این هواپیما منحصر‌به‌فرد را در اختیار ناسا قرار داد تا برای اهداف تحقیقاتی استفاده شود. ماموریت پرنده سیاه آمریکایی در ناسا نیز تنها تا سال ۱۹۹۹ ادامه داشت. از آن زمان نیز اس آر ۷۱ بلکبرد در ۲۵ موزه مختلف قرار گرفته است

آخرین پرواز هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird توسط سرهنگ‌دوم جوزف ویدا انجام شد. در نتیجه این پرواز هواپیما از لس‌آنجلس برخاست و پس از ۱ ساعت و ۴ دقیقه و ۲۰ ثانیه در واشنگتن دی‌سی به‌زمین نشست. بنابراین سرعت متوسط هواپیما در طول پرواز ۳۴۰۰ کیلومتر بر ساعت بوده است.

در کل ارتش آمریکا به‌مدت ۲۴ سال از هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird استفاده کرد و ۱۲ فروند از آنها در نتیجه حادثه‌های مختلف سقوط کردند. هرچند هیچکدام از آنها در نتیجه آتش دشمن منهدم نشدند. پرنده سیاه آمریکایی در مجموع ۲۸۰۰ ساعت پرواز عملیاتی انجام داد و توانست با موفقیت در عملیات‌های جاسوسی، نظارت و شناسایی جنگ سرد شرکت کند.

البته در طول این عملیات‌ها موشک‌های سام زیادی به سمت اس آر ۷۱ بلک‌برد شلیک شدند؛ اما هیچکدام از آنها به هدف اصابت نکردند. این موضوع نیز به‌خاطر سرعت بالا و توانایی‌های پیشرفته هواپیما بود. در ادامه نقاط قوت و ضعف هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم.

این هواپیما از همان ابتدا با هدف رسیدن به سرعت‌های بالا طراحی شده بود و توانست با موتورهای توربوجت پرت اند ویتنی J58 به این هدف دست یابد. در واقع این موتورها آنقدر قدرتمند بودند که رسیدن به سرعت ۳ ماخ را امری عادی برای هواپیما جلوه می‌دادند. اما این تنها ویژگی مثبت هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird نبود. پرنده آمریکایی می‌توانست به ارتفاع ۸۵ هزار پایی و حتی بیشتر دست یابد. این میزان دو برابر بیشتر از حداکثر ارتقاع پروازی هواپیماهای مسافربری است.

وقتی خلبان اس آر ۷۱ بلکبرد متوجه می‌شد که هدف یک موشک سام قرار گرفته است، خیلی راحت سرعت و ارتفاع خود را افزایش می‌داد تا مشکل را حل کند. در واقع نیاز نبود خلبان هیچ اقدام دفاعی دیگری انجام دهد. از دیگر نقاط مثبت هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird می‌توان به برد عملیاتی بالای آن اشاره کرد. همچنین پرنده سیاه قادر بود در آسمان نیز سوختگیری کند؛ اما برای اینکار باید سرعت و ارتفاع خود را تا حد زیادی کاهش می‌داد. همین تغییر ناگهانی دما نیز سبب می‌شد که مشکل عجیبی پیش بیاید.

پنل‌های پوشاننده محفظه سوخت چندان محکم سر جای خود قرار نمی‌گرفتند. به‌همین‌خاطر نشت سوخت رخ می‌داد و سبب تشکیل ردی از بخار می‌شد. برخی این مورد را نقصی در طراحی به‌شمار می‌آوردند. برخی دیگر نیز آن را یک رویکرد نوآورانه برای برطرف‌کردن مشکل انبساط‌ فلز پس از تغییرات دمایی شدید می‌دانستند.

طبیعتا پرواز با سرعت بیش از ۳ ماخ در ارتفاع بالا می‌تواند فشار زیادی را به هر هواپیمایی وارد کند. به‌همین‌خاطر لایه بیرونی هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird کاملا از تیتانیوم ساخته شده بود. تیتانیوم مقاومت گرمایی بسیار بالایی دارد و البته سبب شد که بلک‌برد ظاهری جذاب پیدا کند. علاوه بر اینها، طراحی خاص پرنده آمریکایی باعث شده بود که سطح مقطع راداری پایینی داشته باشد که یعنی هدفی آسان برای سیستم‌های راداری دشمن نبود.

اگرچه توانایی‌های مختلف اس آر ۷۱ سبب شده بود که پلتفرمی ایده‌آل برای جمع‌آوری اطلاعات باشد، اما محدودیت‌های خاص خود را هم داشت. این هواپیما می‌توانست در طول یک ساعت از ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع عکس‌برداری کند و داده‌های ارزشمندی را تحویل دهد. همچنین وجود حسگرهای پیشرفته امکان شنود الکترونیک را برای آن فراهم کرده بود. اما فراموش نکنیم که هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird این کارها را در شرایطی پرفشار انجام می‌داد. به‌همین‌خاطر فقط می‌توانست یکبار در طول هفته پرواز کند.

پس از هر پرواز نیز زمان زیادی صرف تعمیر و نگهداری از این هواپیما می‌شد. همچنین شرایط خاص پروازی ایجاب می‌کرد که هر دو خدمه هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird از لباس‌های خلبانی خاصی استفاده کنند که به لباس فضانوردان شباهت داشت. علاوه بر این، اس آر ۷۱ به یک سیستم پشتیبانی خاص مجهز شده بود که می‌توانست اکسیژن، تغییرات در فشار و دما را طوری کنترل کند که خلبان‌ها در طول پرواز آسیب نبینند.

بسیار پیش می‌آید که در نتیجه ایجکت از هواپیماهای جنگنده خلبان با آسیب شدید مواجه شود. تصور کنید که ایجکت از هواپیمایی با سرعت ۳ ماخ می‌تواند تا چه حد خطرناک باشد. به‌همین‌خاطر سیستم‌های مخصوصی وظیفه زنده نگه‌داشتن خلبان را پس از خروج اضطراری از هواپیما به‌عهده داشتند. همین پیچیدگی بیش از حد سیستم‌های پروازی سبب شده بود که تعمیر و نگهداری هواپیما به امری بسیار سخت بدل شود. همچنین کوچکترین اشتباهی می‌توانست به قیمت جان خلبان تمام شود.

یکی از نقاط ضعف دیگر هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird به مانورپذیری محدود آن در سرعت‌های بالای ۳ ماخ مربوط می‌شد. در این زمان خلبان اجازه نداشت هواپیما را بیش از ۴۵ درجه کج کند. در واقع فشار نباید از ۱.۵ جی فراتر می‌رفت. همچنین هواپیما به حداکثر دمای عملیاتی ۴۲۶ درجه سلسیوس محدود شده بود.

هزینه بالا نیز یکی از مشکلات پرنده سیاه به‌حساب می‌آمد. در آن زمان هر فروند SR-71 حدود ۳۴ میلیون دلار برای دولت آمریکا هزینه داشت که رقم بالایی محسوب می‌شد. البته امروزه مدل‌های مختلف جنگنده F-35 هرکدام حدود ۱۳۰ میلیون دلار هزینه دارند که بسیار فراتر از بلک‌برد است، اما فراموش نکنید که اف ۳۵ یک هواپیمای چند منظوره با توانایی عملیاتی بسیار گسترده محسوب می‌شود. در حالی که اس آر ۷۱ تنها برای اهداف شناسایی و جاسوسی استفاده می‌شد.

با وجود محدودیت‌های بالا هواپیما شناسایی SR-71 Blackbird توانست در طول دوران خدمت خود بسیار موفق ظاهر شود و مورد توجه علاقه‌مندان به هواپیماهای نظامی قرار گیرد. زمان زیادی از بازنشستگی پرنده سیاه گذشته است و حالا گفته می‌شود که دو شرکت لاکهید مارتین و نورثروپ گرامن در حال توسعه پهپادهایی با سرعت بسیار بالا هستند که جای خالی اس آر ۷۱ را پر کنند. این پهپادها برای عکاسی باکیفیت از مناطقی که دور از دسترس هستند، استفاده خواهند شد.